عضو هیئت علمی دانشگاه قم در گفت و گو با واحد خبر روابط عمومی این  دانشگاه در پاسخ به این پرسش که یادگیری علوم بلاغی چه ثمری دارد، اظهار کرد: هنر یا فن بلاغت، دانشی بشری است و اختصاص به زبان فارسی یا عربی ندارد و در تمام فرهنگ‌ها از جمله ژاپن، چین و کشورهای انگلیسی‌زبان، فنونی وجود دارد که به زبان، قدرت تأثیرگذاریِ بیشتر می‌بخشد.

این استاد دانشگاه، بلاغت را اساساً «هنر رساندن معنا به شیوه‌ای تأثیرگذار و دلنشین» تعریف کرد و گفت: اَعراب در تعریف بلاغت می‌گویند «ایراد معنای واحد به روش‌های مختلف»؛ یعنی انسان بتواند یک حرف را به شکل‌های گوناگون بیان کند، به طوری که ملالت ایجاد نکند. شاعران قرن‌هاست که درباره موضوعات تکراری مانند طلوع و غروب آفتاب سخن گفته‌اند، اما هر بار با بیانی متفاوت که موجب تأثیرگذاری بیشتر شده است.

بلاغت به معنا عمق می‌بخشد

دکتر موحّدی تصریح کرد: هنر بلاغت به ما کمک می‌کند تا بتوانیم به یک لفظ یا عبارت، چه شعر و چه نثر، عمیق‌تر نگاه کنیم و ماهیِ بیشتری از اعماق دریای معانی صید کنیم.

وی با ذکر یک مثال افزود: فرض کنید فردی به درجه ای از کمال در درون خود دست یافته است؛ اگر بتواند این «کمال» را با جامه‌ی «جمال» عرضه کند، در واقع به بلاغت رسیده است. هرکس بتواند معنای عمیق درونی خود را با لفظ زیبا عرضه کند، توانایی بلاغت را کسب کرده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه قم برای روشن‌تر شدن موضوع، به تفاوت نگاه افراد به یک اثر هنری اشاره کرد و گفت: همانطور که یک فرد آشنا به هنر نقاشی از دیدن یک تابلو لذت بیشتری می‌برد و تکنیک‌ها و ترکیب‌بندی رنگ‌ها را درک می‌کند، کسی که علوم بلاغی را آموخته نیز از خواندن یک متن ادبی بیشتر لذت می‌برد و به فهم عمیق‌تری می‌رسد.

عضو هیئت علمی دانشگاه قم با اشاره به بیت «بشنو از نی چون حکایت می‌کند / از جدایی‌ها شکایت می‌کند»، گفت: فردی که ادبیات خوانده و با استعاره آشناست، می‌فهمد که «نی» در اینجا استعاره از انسانِ جدا مانده از اصل خویش است و همین درک بلاغی، معنای شعر را عمیق‌تر می‌سازد.

دکتر موحدی در خصوص ارتباط بلاغت در متون فارسی و عربی بیان کرد: داستان بلاغت در کتاب‌های امروزی ما، عمدتاً برگرفته از بلاغت عربی است. فنون معانی، بیان و بدیع که ارکان بلاغت هستند، از قرن سوم و چهارم هجری توسط اندیشمندان ایرانی و عرب و بر اساس آیات قرآن استخراج و تدوین شد.

وی افزود: بعدها ایرانی‌ها نیز برای زبان فارسی، با مثال‌ها و شعرهای فارسی، علم بلاغت مستقلی را تدوین کردند. اما مبانی اصلی این علم، مانند مباحث تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه، ایجاز و اطناب (خلاصه‌گویی و تفصیل)، در هر دو زبان یکسان است و می‌توان گفت زبان فارسی در این زمینه بیشتر از زبان عربی بهره گرفته است، هرچند ایرانیان در علم «بدیع» نوآوری‌ها و ظرافت‌های بسیاری را خلق کردند.

عضو هیئت علمی دانشگاه قم در پایان تأکید کرد: مطالعه بلاغت نباید به عنوان یک واحد درسی اجباری تلقی شود. این دانش مانند علم منطق، شاید کمی خشک به نظر برسد، اما توانایی فهم دقیق‌تر و درک بهتر متون را به ما می‌دهد و توصیه می‌کنم تمام دوستداران زبان فارسی برای رسیدن به درکی عمیق‌تر از شعر و نثر، قدری از بلاغت را بیاموزند.

گفتنی است به‌ منظور هم اندیشی و بهره مندی از جدیدترین دیدگاه ها و‌ پژوهش های استادان، دانشجویان و محققان حوزه بلاغت، همایش ملی پژوهش‌های بلاغی، به همت گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم در آبان ماه سال جاری برگزار می‌شود، پژوهشگران و‌ علاقه‌مندان حوزه علوم بلاغی می‌توانند جهت کسب اطلاعات بیشتر به وب‌سایت همایش به نشانی https://rhrc.qom.ac.ir مراجعه کنند.